W jakich autach występuje i co trzeba o nim wiedzieć?

Koło dwumasowe to element występujący powszechnie zarówno w samochodach z silnikiem diesla, jak i benzynowych. Większość kierowców obawia się jego awarii ze względu na wysoki koszt zakupu i nie ma się co dziwić – wymiana tego podzespołu w stosunkowo nowych samochodach to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych! Żywotność dwumasy zależy jednak od wielu czynników, a najbardziej od sposobu eksploatacji. Co powinniśmy wiedzieć o kole dwumasowym, by uniknąć przedwczesnej awarii?

Koło dwumasowe, jak sama nazwa wskazuje, składa się z dwóch mas – pierwotnej i wtórnej. Wał napędowy połączony jest z masą pierwotną, w której osadzony jest wieniec koła zębatego. We wnętrzu koła znajduje się także tarcza zbierakowa oraz sprężyny, które uginają się wraz ze wzrostem momentu obrotowego – są one jednymi z najważniejszych elementów, gdyż bezpośrednio odpowiadają za pracę koła i tłumienie tzw. drgań skrętnych, generowanych podczas pracy silnika. Masa wtórna pracuje natomiast z tarczą sprzęgła. Masa wtórna i pierwotna mogą obracać się względem siebie o 60 do nawet 80 stopni.

Na żywotność dwumasy wpływają przede wszystkim dwa aspekty – jakość wykonania oraz sposób eksploatacji. Co ważne, nie zużywa się ona najbardziej podczas jazdy. Największe obciążenia działają na koło dwumasowe podczas rozruchu silnika i gdy ruszamy z miejsca. Wtedy tarcza zbierakowa mocno napiera na sprężyny, które tłumią drgania. To właśnie dlatego tak niebezpieczne są tzw. strzały ze sprzęgła – na mechanizmy wewnętrzne działają wtedy ogromne obciążenia, które mogą je zniszczyć. Takie traktowanie koła dwumasowego znacznie skraca jego żywotność, a przedwczesna awaria jest kwestią czasu.

Szybsze zużycie lub usterka dwumasy może mieć także inne podłoże. Trwałości nie sprzyja na pewno jazda na zbyt niskich obrotach, częste dławienie silnika, nieprawidłowa praca układu zapłonowego i wtryskowego oraz zużyte elementy układu napędowego, które generują szkodliwe drgania. Tak jak wspomnieliśmy, źle na koło oddziałuje także jazda sportowa. Podczas wizyty w warsztacie mechanik powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad na temat sposobu traktowania samochodu przez klienta. To cenna wskazówka, która pozwala poprawnie zdiagnozować przyczyny awarii.

W jakich samochodach występuje koło dwumasowe? Łatwiej byłoby raczej wymienić auta, w których nie występuje, bo można je policzyć na palcach jednej ręki. Dwumasa występuje zarówno w autach benzynowych, jak i dieslach od blisko 15–20 lat, a związane jest to z rozwojem motoryzacji. Zwiększenie mocy i momentu obrotowego wymusiło na producentach poszukiwanie rozwiązań, które poprawią komfort jazdy i przyczynią się do skutecznego niwelowania drgań skrętnych.

Jak rozpoznać objawy uszkodzonego koła dwumasowego? Dla niedoświadczonej osoby nie jest to łatwe, gdyż można je pomylić z awarią innych podzespołów, np. poduszki silnika. Pierwszy objaw to intensywne drgania na wolnych obrotach oraz podczas rozruchu przenoszone na całą karoserię. Dodatkowym dźwiękiem może być odgłos stukania dobiegający z okolic koła dwumasowego. Możliwe są także problemy ze zmianą biegów w zakresie niskich obrotów oraz ruszaniem. Z czego wynikają te problemy? Z uwagi na niewłaściwe traktowanie masa wtórna koła przegrzewa się, co możemy rozpoznać dopiero wtedy, gdy wymontujemy je z pojazdu. Możliwe jest także przetarcie części pierwotnej, które niszczy elementy wewnętrzne. Koło może zużyć się także w sposób naturalny, a czas ten jest różny i zależy od jakości jego wykonania i sposobu, w jaki użytkujemy samochód.

Diagnoza awarii koła powinna obejmować także diagnostykę komputerową i odczytanie ewentualnych kodów błędów w obszarze silnika i skrzyni biegów. Wraz z weryfikacją stuków i nadmiernych drgań powinno to dać nam odpowiedź, gdzie leży przyczyna opisywanych problemów. Stuprocentową pewność dadzą nam dopiero oględziny dwumasy po jej wymontowaniu z pojazdu, ale poprawna diagnostyka jest ważna, by wyeliminować możliwość usterki innych podzespołów. A jak wiemy, niepoprawna diagnoza to niepotrzebne koszty.

Koło dwumasowe jest zatem bardzo ważnym elementem, który zwiększa komfort jazdy i wpływa na żywotność całego układu napędowego. Objawów jego awarii nie należy lekceważyć, a w razie problemów warto skorzystać z pomocy specjalistów. W przypadku zakupu nowej dwumasy należy także zwrócić uwagę na jakość jej wykonania – kilka stówek oszczędności odbije się na tym, że po 60 000 km koło znowu zacznie stukać, a my wrócimy do warsztatu z takimi samymi objawami. Z tego względu warto postawić na części renomowanych producentów, którzy sprzedają swoje koła dwumasowe zarówno na rynek OEM, jak i aftermarket.

Adam Klimek
Ekspert Total